Ora de passare a propostas cuncretas de emendamentu de sa LSC.

230

Lassende a una parte sa gente ki de grafia unica pro su sardu non nde bolet intender, si podet provare a nde bogare a campu una proposta de emendamentos de sa LSC, pro arribbare a una Grafia Sarda Comuna.

Torro a narrer ki sa LSC non est su standard de su sardu: custu bolet ancora fatu.

E tocat a atzunger puru ki sa LSC non est pensada pro tenner pronuntzias diferentes, ca s’idea ki ancora fit in sa majoría de is cummissarios fit cussa de tenner una pronuntzia a s’italiana: unu fonema pro donni grafema, idea scimpra, ma sa majoría de is cummissarios fit pro una grafia italiana e at refudadu sa proposta mia de cambiare calincuna cosa pro arribbare a permitire prus pronuntzias.

Oe si nde semus agatados totus ki si bolemus arribbare a tenner unu standard, tocat a lassare a donniunu sa possibbilidade de pronuntziare sa grafia unitaria de su sardu a manera sua.

Mi paret craru puru ki depimus partire dae sa LSC, ca est unu sardu de mesanía e tenet bisongiu de prus pagos emendamentos pro arribbare a sa grafia comuna. Kie narat ki sa LSC est logudoresu est in malafide o non connoschet sa situatzione dialetologica de sa Sardinnia.

Un’átera cosa ki bolet pigada dae sa LSC est sa libbertade de su lessicu: duncas non esistint faeddos giustos e faeddos sballiados.

A kie ddu narat est macu e bolet acapiadu.

E tando “castiare” est giustu comente “abbaidare” e “burricu” est giustu comente “ainu”.

Cale depet esser su criteriu pro sceberare sa forma de impreare in su scritu?

Sa forma prus fidele a s’etimología, sa prus “prena”.

Ma deo fatzo puru sa proposta de tenner duas formas “identitarias”, mancari “infideles”: faeddos ke “limba” e faeddos “paxe” bolent scritos gai, proita ca sunt identitarios.

Sinono bolent bogados totu de is duos e tando: “lingua” e “paghe”.

Non faxet a scrier “limba” e “bator”, a su postu de “lingua” e “cuator”, ma “paghe” e “praghere”, ca sa X est identitaria pro su sardu, cantu sa BB a su postu de su nessu GU o QU.

Cantos sunt custos faeddos?

Pagos meda: pigade unu testu in LSC e contade-ddos.

Sunt pagos meda e faxet a ddos imparare a memoria.

Kie bolet discriminare su sardu de cabu de jossu, a casinu!

Totu s’áteru andat de se, ca ddoe sunt regulas craras pro passare dae una forma a s’atera de su sardu.

In únicos dialetos penalizados sunt cussos nugoresos-baroniesos, ca non tenent sa “lenitzione”.

Iat a faxer a ddos ponner in mesu cussos puru, ma tando tocat a mollare sa mesanía, sas formas intermedias de su sardu, e sa majoría manna de is dialetos sardos tenet sa “lenitzione”.

Non mi paret ki ddoe siat resistentzia meda in cussas zonas contras a sa LSC.

Custu criteriu–unu sceti!–permitit de sceberare is formas graficas de su sardu scritu in manera obbietiva, ca non est berus ki su sardu de cabu de sus est semper “conservativu” e acanta de su latinu.

“Acua” est prus etimologicu de “abba” e “bingia” prus de “binza”.

In sa proposta mia de GSC, bastant 5 emendamentos a sa LSC pro tenner una grafía ki a mie mi permitit de scrier su sardu de Igresias in custa manera.

1) sa I prostetica innantis de faeddos ke “iscola” bolet bogada: non est etimologica. Duncas “iscola” est sballiadu cantu de “arrosa”.

2) sa E finale de verbos de sa segunda coniugatzione, cando b’est, est paragogica e bolet bogada. Tando “tennere” est sballiadu, Bi bolet “tenner”.

3) sa X, in is dialetos de cabu de susu, nde leat su postu de su nessu GH. Duncas, si scriet “paxe” e non “paghe”.

4) sa K sebit a representare sa velare surda cando custa est presente innantis de is vocales frontales, in is dialetos de cabu de jossu. Duncas si scriet “kistione”, “kie”, ecc. Ma faxet puru a imperare su nessu QU, ca est etimologicu e torrat cun sa grafía spanniola e frantzesa.

5) su nessu GU representat sa velare sonora innantis de is vocales frontales, ke in frantzesu e in spanniolu, e serbit a representare sa pronuntzia de faeddos ke “pagueddeddu”–a su postu de “pagheddeddu”–“siguende”–a su postu de “sighende”–ca sa pronuntzia de sa G est uguale in totu is bariedades ki tenent sa “lenitzione”.

Pro sa pronuntzia de is vocales medias finales, castiade-bosi: https://bolognesu.wordpress.com/2010/04/13/informare-e-fare-politica/

Sa pronuntzia de su nessu CH est a s’italiana pro is dialetos ki non tenent palatalizatzione e a sa spanniola (o a s’ inglesa)  pro is ateros dialetos). Custa pronuntzia dda connoschent totus:” le patatine chips”. Duncas, si scriet “chelu” e sa pronuntzia cambiat.

Sa pronuntzia TZ in faeddos leados in prestitu dae s;’italianu esistit puru in cabu de jossu e torrat cun sa C  chi non cambiat in cuntestos de lenitzione: “sa citadi”  e non “sa xitadi”.

Pro passare dae is formas “prenas” a cussas meridionales (andare –> andai; andadu –> andau) custa est già totu cosa ki si faxet cun is prestitos dae s’italianu (scannerizai, scannerizau).

E su propriu si faxet cun faeddos ki mostrant una metatesi in is formas meridionales: semper –> sempri.

Abarrant sceti cussos pagos faeddos inue su nessu latinu LJ at dadu LL in cabu de jossu e Z in cabu de susu. Pro cussos balet sa grafía de mesania (figiu, ogiu), ma sunt pagos faeddos e faxet a ddos imparare a memoria.

Iat a serbire una manuale de pronuntzia, ma prus ke a totu de ortografia, pro is scolas, ma cussu bolet ancora fatu. Sa letura est prus fatzile meda: Chi si oppone alla LSC non usa il cervello

E tocat a pensare megius a sa morfología verbale, ca cussu trabballu non dd’at fatu sa cummissione.

E tocat a lassare libberos puru is pronomes personales.

Custa est sa proposta mia de emendamentos pro passare dae LSC a GSC.

Kie non bolet ne-mancu unu standard nde podet faxer de mancu de cummentare.

E so ancora abetende de intender ita nde pensat Rossomori de partzire su sardu in duos o in tres.

53 Comments to “Ora de passare a propostas cuncretas de emendamentu de sa LSC.”

  1. Chi fiast bènniu a s’atòbiu de cenàbara, anca si funt bius e ant chistionau genti de dònnia parri, iast biu chi no nci funt is “no a prescindere”, ma is…”ajò chi ndi arrexonaus”. Chi fiast stètiu pagu pagu prus asseliau, mancai oi teniast dexenas de genti chi traballat cun su sardu, cun gana meda de fai chi ti naràt…ajò chi ndi chistionaus diaderus e pesaus impari una manera democràtica de scriri! 🙂
    No, as prefertu a atacai a totus, in prus tui ti nci ses postu cun is baronis chi no t’ant a permiti mai de fai custus mudamentus! Làstima…
    Ma de unu chi fiat in democratzia obraxa mi abetamu chi fessit de sa parti de is intelletualis-traballadoris poboritus, no de sa parti de is meris-baronis arricus…cun su tempus s’arrùbiu bessit arrosa…

  2. Deu apu nau…chi fiast bènniu iast biu chi totus funt arròscius de is gherras. Su fueddu crai imoi est…ajò chi ndi chistionaus diaderus in paxi.
    Ma tui ndi tenis de gana de ti ponni in giogu? De ascurtai? De arrexonai? Ca in cussu atòbius, custu seus faendi e teneus gana de callai. Tui ndi tenis gana de callai diaderus?

  3. In prus, acaba.dda de fai su prepotenti (Ma ti dd’apo nadu, si standard non nde boles, abarra-ti-nde inue ses), càstia chi chena de agiudu is mudamentus chi bolis fai ant a abarrai in custu blog e ddu scis beni meda tui puru chi s’agiudu no t’at a arribai mai de dirigentis o de coperativas! 🙂

  4. Aundi est chi apu ofèndiu, aici delicau ses bessiu?
    Tui as a abarrai sèmpiri su pròpiu e a solu puru!
    Is mudamentus tuus is amighixeddus tuus ti ddus ant a fai papai, làstima ca parint bonus puru! 😀
    As pèrdiu un’atra ocasioni po crupa de su naturali tuu, peus po tui! 🙂
    Ciao ciao 🙂

    • Tui fai-ti su contu ca seu solu…la ca non mi depis cojai: innoi su chi contat est si boleus arribbau a unu standard chi andat beni a totus. E si non passat, passientzia. Deu seu innoi de trint’annus e dd’apu a acabbai a innoi. Non seu deu chi tengu abbisongiu de is Sardus…

  5. Torru a nai, sa gana nci est…ma is maneras de nci portai cun sa genti, depint mudai. Comenti est mudada intra de is giòvunus. Chi is “bècius” bolint sighiri cun is gherras nci ddus portaus a s’arrecòveru 😀

    • Mancai fessit! 🙂 Ganixedda ndi tengu de mi pasiai! Ma, o bellixe’, tui a mei arrosa non mi ddu naras! Tui non scis nudda de mei. Si ndi sciiast unu pagu, iast a fueddai in manera diferenti. Non ti andant is maneras mias? Non ofendast! Ses tui chi as incumentzau

  6. Bolognesu solu che fera! Sa pantera rosa!

  7. In unu testu meu de 487 paràulas, 28 diferentes (6%) e 459 pretzisas (94%).

    [-ki-] {+chi+} 9 bortas
    ======================================================================
    [-tenner-] {+tènnere+}
    ======================================================================
    [-esser-] {+èssere+} 3 bortas
    ======================================================================
    [-risponder,-] {+rispòndere,+}
    ======================================================================
    [-cumprender-] {+cumprèndere+}
    ======================================================================
    [-steddu-] {+isteddu+}
    ======================================================================
    [-scoberrer-] {+iscobèrrere+} 2 bortas
    ======================================================================
    [-studiantes-] {+istudiantes+}
    ======================================================================
    [-scola-] {+iscola+}
    ======================================================================
    [-dexinas-] {+deghinas+}
    ======================================================================
    [-svilupu-] {+isvilupu+}
    ======================================================================
    [-schidos),-] {+ischidos),+}
    ======================================================================
    [-scoberta-] {+iscoberta+}
    ======================================================================
    [-spetàculos-] {+ispetàculos+}
    ======================================================================
    [-imbenner-] {+imbènnere+}
    ======================================================================
    [-render-] {+rèndere+}
    ======================================================================
    [-scarrigare-] {+iscarrigare+}

  8. Sa proposta b’est, nero su bianco, e dae meda puru, su chi non b’est, est unu “organismu” a sa cale la presentare pro esser arresonada. Unu organismu chi detzidat politicamente intro cales làcanas si depet proponner. Deo dia narrer de comintzare dae cue.

  9. Faulas, sempri faulas!!
    “Kie narat ki sa LSC est logudoresu est in malafide o non connoschet sa situatzione dialetologica de sa Sardinnia”.
    Ma, o Roberteddu, ddu naras tui e tottu in sa circa tua: tocat a castiai aundi si ponit sa LSC in cussu graficu cartesianu bellixeddu con is puntus po dogna bidda. Puru, in su calculu chi tui as fattu de is differentzias intra de sa LSC e is dialettus de tottu sa Sardigna: su prus attesu est de Santu Giuanni Suergiu, accantu de domu tua là!!
    “Faulas, sempri faulas!!
    “Ci si oppone alla LSC non usa il cervello”. Questa è la tua filosofia, ancora complimenti per l’equilibrio e la capacità di mediazione.
    Sulle proposte che fai, alcune sono inverosimili, altre possono essere interessanti ma se per te c’è il dogma del vocalismo, abarras frimmu aundi ses.

  10. Est sa segunda borta chi ligiu ca ddu hat una littera paragogica in sa finali de is verbus in /ere o ère/, Chene essiri unu linguista, mi domandu cumenti hat a essiri possibili. Deu creia ca ddu hiat una littera paragogica candu in latinu su fueddu
    accabàt cun-d- una consonanti ex: cor; coro, bestiamen;bestiamene etc… Is finalis de is verbus funt ogualis a su latinu. De ateru logu, po ita custa lei no balit po is finalis in /are/? Chi feus cumenti naras e in prus aciungeus sa proposta 4 e 5
    in sara eia ca su sardu hat a assimbilai a s’ispaniolu o a su francesu. Custu ddu naru a sa faci de s’identidadi.Un homme averti en valant deux, est una pregunta diaderus, no seu abetiendi, brullendi o fendi-ti perdiri tempus. M’hiat praxiri sciri.

    • Sa E de unu faeddu ke “perder” cumparet sceti a sa fine de sa frasia: es. “tue as a perder[e]”
      Non cumparet a intro de sa frasia: es. “tue as a perdes cussu.”
      Tando est sa propriu situatzione de “is canes tontos[o]”.
      Infatis in su sardu miu si narat “perdi” e non “perdiri”.
      E custa est sa pronuntzia regulare, ca is licuidas e is nasales a sa fine de su faeddu non si pronuntziant:
      es: “oe ando a sa UPI(M)”; “su camiu(n)”; Manue(l) = su nebode de un’omine de Sestu.

  11. Naru sa mia:
    apu a essi lareddiau o strollicu, ma sigu a nai ca a nosu sardus s’ant alfabetizau in italianu e aici s’ant imparau a ligi e a scriiri e a circai solutzionis gràficas stravanadas che a custa mi artziat su sànguini a conca:
    mi narant de scriiri “abba” e a ligi “àcua”
    e chi biu scritu “babballoti” comenti ddu depu ligi “acualloti”?
    mi narant de scriiri “limba” e de ligi “lìngua”
    e chi biu scritu “timballu” depu ligi “tinguallu”?
    chi biu scritu “e” mi dispraxit po mimmi est “e” e non “i” (es. pane – pani) e de su restu giai in testus medievalis ddoi fiat custa “i” e non biu poita dda iu a depi mudai apustis de sèculus!
    Deu seu po unu standard chi mi permitat de scriiri in prus de una solutzioni, tenendi contu su chi unu biit che a “identidadi” (ma non de zonas piticas!) est a nai ca:
    – lìngua est identitàriu cantu a limba (anguidda cantu a ambidda… e sighendi)
    – pani est identitàriu cantu a pane (soli cantu a sole, mesi cantu a mese n.b. in latinu ddoi fiat s’acusativu mens-em ma finas mens-im!)
    – fizu/fillu est identitàriu cantu a fìgiu
    – binza est identitàriu cantu a bìngia
    – paxi est identitàriu cantu a paghe
    – tènniri/teni est identitàriu cantu a tènnere (non seu de acòrdiu po ndi bogai sa -e in acabbu)
    Deu ddus biu totus variantis de su matessi fueddu e finas àteras lìnguas ammitint variantis!
    Po su TZ = C non biu problemas candu unu scriit citadi intamis de tzitadi o a s’imbressi e duncas iu a lassai libertadi a sceberai, a su pròpiu candu dd’agataus in mesu a fueddu (pensai a s’italianu “rinunciare-rinunziare/renunziare, pronunciare-pronunziare, ufficio-ufizio/uffizio/uficio/offizio/ofizio/officio e àterus), ma arrispetendi sa coerèntzia in su testu.
    Po sa i- prostètica, sa pròpia cosa: ddu iu a lassai a praxeri de chi scriit, aici etotu po arrosa-rosa, ma arrispetendi sa coerèntzia in su testu.
    Non seu de acòrdiu cun chi narat “NO” a iscriidori ca depit essi “scritore” , ma po nosu est finas (decespulliadori, acelleradori, sonadori, pensadori, traballadori, senadori e sighendi). “NO” a iscriidura ca depit essi “scritura” ma nosu naraus finas (paradura, sciacuadura, pinnigadura, legisladura, mundadura e sighendi).
    Non seu de acòrdiu a manigiai sa “K” o sa “QU”, es. it. ciglio ddu ia a depi scriiri “Kìgiu/Quìgiu” ma con torrat cun “cillu”.
    Iu a lassai a praxeri de chi scriit is fueddus che a CHELU=CELU (de su restu in latinu puru ddoi fiant pronùntzias diversas!).
    Passièntzia po is chi arraspant o afòrtiant narendi “soli/sole” ma est mellus a ddu scriiri aici, a su matessi passièntzia po is chi chistionant a corpus de glòtidi o a suspus o a carighedda, funt caratèristicas identitàrias de zonas piticas e malas a ddas arrapresentai (nosu manigiaus sa tastiera italiana!).
    Seu de acòrdiu cun s’arrègula de is acentus e de is cunsonantis dòpias.
    Non biu sa necessidadi de poni unu puntinu o una linniedda me in is enclìticus.
    Non biu sa necessidadi de mudai is pruralis in -os intamis de imparai a aciungi una -s in acabbu de fueddu!
    E non mi chistioneis de matafonesi!
    Saludus
    🙂

  12. Bravo Olly, finalmente uno che parla con onestà intellettuale, spirito democratico e competenza linguistica VERA. E no seu brullendi.
    O Roberteddu, chi mi bolis bannai, no m’appu a tirai is pilus. Dimistrerai soltanto che sei in casa tua e in casa tua si scrive solo quello che vuoi tu. Solo tu mi puoi insultare e deu deppu abarrai strantaxu e cittiu. Gei as a abettai!!

  13. Ai e essi, agiudat a fai su cunditzionali de is verbus! Ma ddu naraus finas po su passau (iu papau – iu giocau – iu tentu – iu castiau… ). Càstia is “Arrègulas” a pag. 142 e 143. Ddu narant in logu geogràficu de Arborea, Marmilla, Campidanu (de Biddasorris a Aristanis) non sciu in àteru logu, prus o mancu torrat paris anca narant sa “n” a carighedda. In zona de Casteddu, po nai, narant emu.

  14. Ops! Apu scritu mali: cuddu narat ca in LSC tocat a scriri “iscritore” – “iscritura”, mi ndi fui scarèsciu sa -i prostètica chi bolit in LSC!

  15. Caru Robertu, arrespundu imoi feti poita ca is tonus mi parint addatus a una discussioni asselliada, cosa chi pagus diis a oi no fiat. E mi dispraxit deaderus chi siaus arribaus a unu puntu tali, giai chi in custus annus, cun totu ca is bideas nostras no sempiri sunt istetias coincidentis, aicetotu eus traballau acanta de pari e si seus agiudaus s’unu cun is aterus. Speru chi aici sigat de imoi innantis.

    Imoi beneus a is puntus de sa chistioni:
    1)Sa proposta mia est simpli e casi banali: Oi teneus duas propostas operativas, cussa de sa LSC (chi s’imperat in sa Provintzia de Oristanis) e cussa de su dopiu standard campidanesu-logudoresu (chi at scioberau sa Provintzia de Casteddu). Su chi apu aciuntu deu est ca creu necessariu, a custu puntu, de mediri beni is efetus, averiguai s’eficacia de is politicas linguisticas, mascamenti in ralatzioni a s’usu in is iscolas e in su cuntrastu a s’abandonu de sa lingua in is generatzionis noas, chi sunt is duus campus aundi si mesurat prus a fundu s’efetu de is scioberus fatus. In aterus fueddus, giai chi sa LSC est stetia presentada coment’e una proposta sperimantali, chi si sigat sa perimentatzioni, passendi a sa fasi de analisi in manera scientifica. A s’interis, innantis de pigai unu mori definitivu, si podit imperai sa LSC po is autus in bessida, comenti sa proposta naràt a primu.

    2) Rossomori no tenit una positzioni politica in referimentu a su standard unicu o dopiu. Scieus ca in Europa esistit s’unu e s’ateru modellu, cun totu ca su standard unicu est de seguru prus comunu. Su fini nostru, però, no est tanti chi su bistiri linguisticu siat su prus normali possibili, o su prus oguali a cussu de sa maioria de is aterus, canti chi setzat su mellus possibili a sa figura e a is costumantzias de su populu sardu de oi. E chi po bistiri beni sa sotziedadi sarda de oi depit essiri spetziali, chi spetziali siat.

    3) Aciungiu ca sa proposta de sa GSC est seguramenti un passu a innantis. Nd’eus a discuti cun prexeri.
    A s’intendi mellus

    Paulicu Zedda

  16. A narrer sa veridade no esistit unu istandard “logudoresu” e nen mancu una proposta de istandard logudoresu. Duncas su chi podes proponnere sunt “Is arregulas” e sa “LSC”. nen mancu una de custas duas andat bene pro su cabu de subra si nde bogas s’ipotesi de una unidade linguistica pro totu sa Sardigna.

  17. Dimentichi , caro Nanni, il libricino di Massimo Pittau: “Grammatica del Logudorese illustre”. Duncas su standard ddu teneis bosatrus e tottu.

  18. E tando a mie m’andat bene meda, dadu chi est a su 99% patadesu. Istamus a bider a sos àteros.

  19. Va bene anche agli altri, sta tranquillo, gli va bene da più di cinque secoli, come minimo.

  20. Naras? deo penso chi nono. Est dae sos annos sessanta chi neune l’impitat pius.como onzunu iscriet comente li paret(pius o mancu). Bastat de abbaidare sos premios de poesia pro los bider.

  21. Oh Podda là chi in 60 biddas de sa Provintzia de Casteddu ant atzetadu de isperimentare sa LSC, scira su sonnu!

  22. Dd’apu giai postu in FB, no sciu chi calincunu de is chi sighint custu blog dd’ant lìgiu. Custa manera de scriri chi mi seu spassiau a provai iat a essi su mìnimu chi s’iat a depi fai po arrespetai sa currispundèntzia unìvoca intra fonema e grafema po sa majoria de is pronùntzias prus de importu de su sardu. Custa est una grafia chi no fait a ligi “a s’italiana” e duncas ponit a totus is bariedadis sa pròpiu dificultadi po dda imperai. Custa est diaderus una GSC! Spassiai-sì, a mei gei mi parit pagu “praticàbili”…

    Seus unôs cantôs oberadorês de limbwa saŕda, de fôeddada campidanesa, chi non bołênt atçetaɍê nê una limbwa istendardu tropu assimbildzantê a sa bariedadê logudoresa, ma nêmancu, pɍo custu isçeberu, de essêɍ inditađôs che a isôs “talebanôs” de su campidanesu o přus pagu ancora che a isôs nemigôs de s’impreu ofitsjalê de su saŕdu. Nois istimaus sa limbwa nostɍa e lha chereus amparada e abalorada in calêsisiat logu e manera. Ma bołeus amparaɍê puru dòndzia bariedadê e dialetu suô in sa matessi manera, chena depêɍ donaɍê a malaoldza primorê a s’unu o a s’àteru.
    E duncas su contributu chi nois bołeus donaɍê movêt daê custu printzìpiu: si sa bariedadê de isas fôeddadas est gaici manna chi non faêt a ndê isçeberaɍê una chena de depêɍ iscuntentaɍê isas àteras, si-ndê depêt agataɍê una chi pothat essêɍ arrêtçiđa daê totus. Po cussu tocat a ndê bogaɍê a pildzu una grafia chi fathat a lha lêgêɍ daê assumancu sa majoria de is chi fôeddant su saŕdu, est a naêɍ chi depêt tennêɍ grafemas chi siant bonôs a espressaɍê sa bariedadê de isas pronùntzias de logu. E chi siat bastantê istesiada pɍo totus daê sa possibilidadê de lha podêɍ lêgêɍ “a s’italiana” pɍo donaɍê a totus, điaus a naêɍ democraticamentê, sa matessi netzessidadê de depêɍ aplicaɍê arrègulas grafema-fonema pɍo lompêɍ a sa pronùntzia disidzada. In přus depêt essêɍ sempêrê arrespetađu su printzìpiu chi unu grafema depat essêɍ pronuntziađu in una e una manera soła, assumancu aintrô de dòndzia bariedadê.

  23. o su Signor Davide, mi elenchi questi 60 comuni, poiché dai loro siti istituzionali non mi risulta.
    O il Bolognesu, là ca assumancu unu pagu de avolottu innoi ti ndi ddu portu, asincucas pitticca sa callella. Sa genti a sa fini s’arroscit puru de is sciollorius tuus. Ddi praxit su sanguni.

  24. Ah, dimenticavo di rispondere a Nanni: il fatto che il sardo logudorese illustre si usi sempre meno, non gli toglie il valore di modello che ha avuto storicamente. Oggi ognuno scrive come gli pare, cercando di riprodurre la varietà del proprio paese, che è poi la varietà rustica, l’unica rimasta. E’ una democratizzazione linguistica, probabilmente un passaggio obbligato in una situazione di monolinguismo italiano; vale anche per il meridione dell’isola, anche se forse in maniera meno frazionata; personalmente spero che sia una situazione che si superi.

  25. Corda, sa beridadi est custa:
    su chi naras tui est berus a metadi:
    ocannu passau (ma finas ocannu) is comunu capufilera ant arriciu una lìtera innui ddis pregontant chi boliant dinari in prus (dinari de sa Regioni e non de su Stadu!) sarvu chi imperessint sa LSC! – Po medas: un’arrevesa, unu ricatu!
    Duncas po is prus, cumbintus puru ca ddis giaiant una surra de dinari (ma funt abarraus frigaus ca prus o mancu ant arriciu 1000-2000 èurus cada subracomunali) si funt bius a sa marolla de nai ca giai a cussa arrechesta (40-80 oras in prus po fai traballai su sportellista, balla, ndi ballit sa pena a si bendi su culu…) .
    S’àtera beridadi est:
    ma segundu tui de Aristanis tirendi a Casteddu, ma finas in àteru logu de Sardigna, scriint in LSC?
    2 o 3 publicatzionis in custa norma (chi nemus ligit e càrculat!) e totu s’àteru assentau a is variedadis localis, sa genti sighit a biri su sardu suu e funt prexaus che pùlixi cussus e is sìndigus puru ca nemus ddis segat sa conca narendi “ma custu no est su sardu nostu!”.
    E aici:
    fessa e cuntenta sa RAS chi, atentzioni, at a pigai cussu eja nau de custus comunus capufilera po spallerai percentualis de is comunus innui si manìgiat sa LSC e abarra seguru ca dd’at a fai!

  26. Senn. Cherchi,
    deu apu lìgiu su testu chi fostei at propostu, ma m’ant alfabetizau in italianu e mancai ddoi siat sinnali a suba sigu a ligi totu comenti non ddoi fessant! E non nci dda fatzu a dd’assentai a sa fueddada mia…
    Mi dispraxit…
    Po s’àteru creu chi una scriidura aici non siat profetosa meda:
    provau at a scriiri cun sa tastiera?
    Non si fait allestu meda!
    Saludus
    🙂

    • Difatis, sa variabilidadi fonètica est aici manna chi no fait a agatai una grafia ùnica chi fatzat a dda ligi in maneras diferentis arrespetendi unu mìnimu de arregularidadi fonema-grafema. E agoa mi benit a conca una pregonta: su sardu depit essi una lìngua normali chi tengat grafia e pronùntzia standard (bollu nai, po sa majoria de is sardus, po unu studianti stràngiu, unu speaker de sa televisioni, unu sardu chi chistionit in d-unu sètiu internatzionali chi depat essi tradùsiu in àteras lìnguas) opuru sceti una minoria de sardus ant a podi gosai de podi “ligi” inderetura sa pronùntzia standard e sa majoria de is àterus s’ant a depi arrangiai a imparai a memòria sa pronùntzia de lìteras chi a bortas sonant in d-una manera e a bortas in d-un’àtera?
      A tenni duas normas de scridura permitit a giai totus, is chi fueddant unu dialetu sardu, de depi fai unu sàrtidu meda prus piticu (e pruschetotu “acetàbili”) de sa pronùntzia de logu a sa ligidura de sa pronùntzia standard de sa norma prus acanta. Est su chi faint totu is sardus candu ligint sa poesia o cantant is cantadas o ligint is contus scritus in sa literadura sarda de 600 annus a oi. Po ddu nai comenti praxit a su Professori, in su gràficu de sa scaladura multidimensionali eus a tenni unu puntu giai giai in mesu a is puntus de su cabesusu e unu puntu giai giai in mesu a is puntus de su cabebàsciu. Custa est un’arraxoni polìtica o linguìstica? Boh, de seguru assumancu sotzio-linguìstica mi parit ca giai… e pruschetotu po acuntentai su prus nùmeru mannu de fueddadoris chi fait, chena sagrificai s’abisòngiu de una standardisadura.

  27. Ma Olly, sa neghe chi ti apant alfabetizadu in italianu est forsis de S.Cherchi? Chirca·ti un’àtera iscusa pro non atzetare peruna manera de iscrìere in sardu, francu chi non siat sa de su bighinadu tuo o, giai chi ti ant alfabetizadu in italianu (a nois nono eh!), sighe a iscrìere in cussa limba. Paolo Melis

  28. Deu sigu a scriiri comenti mi parrit e praxit!
    De su restu mi ddu narat finas sa LSC!
    🙂

  29. Oh Olly, ma ite ti crees chi deo iscria sempre in LSC? L’ impreo cando cherzo e si cherzo, po su prus impreo su sardu de sa bidda mia, a bortas mi capitat de imperai sa LSC e a bortas, candu mi parrit e mi praxit, fintzas su ‘campidanesu’: innoi sa chistioni no est sa scritura chi bolit scioberai donniunu, chi at essi sempri lìbera, ma cali est sa chi sa bidda cunsiderat ofitziali. Seis set’ annus seghendi sa matza cun custa chistioni chena bogai a pillu peruna proposta alternativa de aunidura ortogràfica, sighei a si drommiri!

  30. Ti saluto, Davide Corda, e ti dico che io la mia proposta di unidura ortografica l’ho detta bella e pronta: si unisce l’ortografia del campidanese illustre con quella del logudorese illustre, che poi è quella italiana con l’aggiunta dell lettera “X” e il digramma “TZ”. Non c’è nessuna difficoltà: le varietà dialettali interne ai due macrogruppi si possono facilmente ricondurre alle due principale e il gioco è fatto. Tutto il sardo si può scrivere senza scervellarsi.
    Alcuni invece vogliono far passare l’unita linguistica travestita di unità ortografica, come le famose sottostanze di Bolognesi. Ma non ci casca nessuno, almeno nel sud-Sardegna.

    • Ma aici nendi no has nau nudda etotu! Cumenti dda fais custa unioni de su campidanesu cun su logudoresu? Po nai
      intre fillu e fizu o figiu, cali hat a essiri sa grafia po ddus podiri ligiri totus? Poita ca est custu su problema de sa grafia
      unitaria. Tui su chi naras mi parit de cumprendiri, est a ddas poniri accant’e pari, donniuna cun s’autoritadi sua, o no?
      Cun cussu no seu narendi ca hat a essiri facili, nimancu ca est possibili, anzis…Certus fonemas funt irremediabilmenti
      inconciliabilis. Chi una dii heus a teniri sa fortuna de biiri su sardu arreconnotu che lingua officiali de sa sardinia , In sara pagu hat a importai chi is varietadis funt duas o tres a intru de su logu. Cazzus nostus! Chi no inci dda feus a agattai unu standard chi cumbengat a totus, seu siguru ca cun su tempus unu hat binciri. A inci castiai beni est propriu su chi est succediu in Grecia cun su dialettu atticu de Atena.

  31. Ma infatti Daniele, noi del sud scriviamo Fillu, e quelli del nord Fizzu. Non si può fare un ortografia unitaria per pronunciare suoni tanto differenti. E’ questo l’imbroglio: ci vogliono far passare i grafemi logudoresi dicendoci che dobbiamo imparare a pronunciarli alla campidanese. Deppu scriri fizzu o figgiu e nai fillu!!! Ma candu mai!! Po custu s’idea de un’ortografia unitaria est unu sciolloriu, est impossibili, siat in su vocalismu siat in su consonantismu. Tenit axiu Bolognesi a nai ca deppeus scriri “cane” e nai “cani”. No sciu chi nci crezzat diaderus, ma non fait. Sa “i” finali campidanesa è IDENTITARIA comenti abba e chelu. Chi nisciunu du bolit cumprendiri !!!!
    Sa proposta fiat de una lingua comuna, no de una grafia comuna, e una lingua comuna depit accuntentai is unus e is atrus. Asinuncas funt sceti pigaras po culu. Comenti nosi at fattu cumprendiri Corraine, narendi ca fiat scriendi in LSC e fiat nuoresu sceti.
    Ma sa LSC nemus dda bolit corrigiri, bai e scit poita.

    • Aiò, o Robur, no t’hiast depiri lassai inzurpai de sa fengia! Funt ideas. Robertu a modu suu bolit beni a totus (cumente categoria!) Traballat contra sa massima famosa: divide ut regnes (dividiri po regnai).

  32. @ Robur: gai bi la faghet fintzas s’ àinu. Tue ses proponende duas ortografias diferentes, una pro su sardu de susu e s’ atera pro su sardu de giosso. Nulla di nuovo sotto il sole.

  33. Atra manera bis? Certo che è nulla di nuovo sotto il sole: ti sto semplicemente dicendo che un’ortografia comune è impossibile, una lingua comune invece si, purchè sia equilibrata.
    Con l’ortografia comune proposta da Bolognesi dovremmo scrivere:
    cane e pronunciare cani
    abba e pronunciare aqua
    Chelu o kelu e pronunciare celu
    figgiu e pronunciare fillu
    domos e pronunciare domus
    ecc. ecc.
    Ti rendi conto che è inverosimile e comunque completamente sbilanciato verso il capo di sopra?

  34. Posto che se è inverosimile lo è per te, non è comunque impossibile…almeno non lo è per la specie denominata Homo Sapiens. Potrei citarti qualche esempio preso da lingue indoeuropee piuttosto diffuse sul pianeta, ma mi auguro che possa arrivarci da solo…
    Non funziona per TUTTI i casi in questione, ma possono essere applicati dei correttivi che bilanciano la situazione…a puro titolo esemplificativo, la soluzione ‘abba-ebba-limba’ si può riequilibrare con ‘fillu-palla-ollu’, in entrambi i casi si tratta di pochissime parole.
    La cosa fondamentale è che vi sia una FORMA GRAFICA UNIVOCA della parola in questione, a prescindere dalla sua pronuncia.

  35. Caro Davide, fammi degli esempi di queste lingue indoeuropee, perché, sai, io parlo discretamente inglese, francese, spagnolo, portoghese e greco moderno, conosco discretamente il latino e non mi pare ci siano i casi che tu citi. Forse in Estone o Cinese Cantonese. Quanto alla specie cui appartengo, io sono della specie Homo supersapiens, tu, persona sgarbata contrariamente a quanto credevo, credo appartenga alla Homo subsapiens.

  36. Ah in effetti hai ragione: il cinese ha UNA FORMA GRAFICA UNIVOCA della parola in questione. Peccato usino ideogrammi e non alfabeto e il governo stia imponendo ovunque la pronuncia del Mandarino.

  37. Mi scusi eccellenza, non intendevo offenderla…devo capire ancora quale sia l’ offesa ma mi scuso con lei, gentilissimo superuomo.
    Adesso passiamo alle cose serie…

    Lingua inglese:

    -e finale pronunciata come una i italiana: me, be,
    – o finale pronunciata come una u italiana: do, to,
    – ch iniziale pronunciata come ce/ci italiano: chess, child

    Potrei continuare naturalmente. Va aggiunto che all’ interno dello stesso sistema linguistico, conosciuto da un ristretto circolo elitario di circa un miliardo di persone, le stesse identiche combinazioni possono essere lette in maniera differente: the, so, chemistry, chiropractic. Nessuno sa quale sia il loro segreto, secondo alcune leggende pare che in tempi antichissimi si siano emancipati dalle convenzioni ortografiche dell’ italiano, imposte a tutta l’ umanità da un’oscura divinità ancestrale.

    Addirittura pare che abbiano un numero spropositato di pronunce per ogni singola parola, pur mantenendo tutti la stessa forma grafica. C’è chi, nell’ ardire di provare a carpire il loro segreto tenuto nascosto fino ai giorni nostri, ha pubblicato la varie pronunce in un moderno sito web:

    http://www.soundcomparisons.com/

  38. Deu creu chi no fatzat a uniformai duus sistemas fonèticus chi si funt stesiaus giai 700 annus a oi. No fait a fai unu standard sceti chi potzat arrapresentai totu is pronùntzias, candu is bessidas de is fenòmenus si trobeddant s’unu cun s’àteru, poita ca no s’arrennescit a fraigai un’arrelata unìvoca intra fonema e grafema chi siat bonu po totu is pronùntzias.
    Castiai custus esemprus de variabilidadi fonètica, pigaus de su Puddu.

    1. agiadài, agiuare, agiudai, agiudare, agiudari, agiurai, ajuai, ajuare, atzuare, axudai, azuai, azuare, azudare, azutare, ojuare
    2. agiúdu, agiuru, ajudu, ajutu, axudu, azudu
    3. àllu, axu, azu, àciu, àgiu
    4. alluài, alluàre,luai
    5. allúere, allúghere, allui, allúiri, allúxiri
    6. agíu, aziu, axiu, àxiu
    7. àju, asiu, àsiu, àxiu, axiu, axu
    8. trabàgliu, trabàlliu, traballu, trabballu, travàgliu, travallu, trebballu, triballu, tribbàgliu, tribballu, trivàgliu, trivallu

    Lassendi puru a una parti is verbus, po no intrai in totu is formas, ca nci at diferèntzias mannas intra cabesusu e cabegiossu, castiaus is fenòmenus: me is primus duus fueddus (agiudu-agiudai) teneus (prus o mancu) -gi- o -x- in cabegiossu, -z-, -tz- o -j- in cabesusu, ma finsas cun amesturus puru; insandus po custu fenòmenu ita sceberaus? Sa LSC ponit -GI-.
    In su de tres fueddus (allu) in cabegiossu teneus -ll-, in mesania -gi- o -x-, in cabesusu teneus -z-; sa LSC ponit innoi puru -GI-. Custu bolit nai ca in cabegiossu iaus a tenni su pròpiu grafema (-GI-) po duus fonemas diferentis (-gi- e -ll-).
    In su de 4 e 5 fueddus intamis (alluai e allui) in totu su sardu teneus sèmpiri -ll-. Chi ddu scrieus giustamenti -LL-, in cabegiossu iaus a tenni duus grafemas diferentis (-GI- e -LL-) po su pròpiu fonema -ll- (allu e allui iant a essi scritus diferentis, àgiu e allùere).
    Castiaus ancora a is fueddus 6 e 7 (axiu=angoscia e àsiu=agio). Innoi s’amesturu de formas est ancora prus introbeddau (po no nai de is acentus!): po su primu teneus -x- in cabegiossu, -gi- in mesania e -z- in cabesusu; sa LSC no narat nudda, ma a ogu iat a depi essi -GI- custu puru: insandus in cabegiossu iaus a tenni TRES fonemas (-gi-, -ll- e -x-) TOTUS scritus a sa pròpiu manera, sèmpiri -GI-! Po su de 7 agoa no sciu nimancu comenti funt partzias is formas intra is zonas linguìsticas, ma teneus tres fonemas (-j-, -si- e -xi-) chi no scieus comenti ddus arresorvi: a ogu sa LSC iat a inditai -SI-, cosa cunfirmada de su fueddu arraxoni, chi sa LSC scriit resone e aici iaus a tenni su pròpiu fonema (-x-) chi s’iat a scriri cun tres grafemas (-GI-, -S- e -SI-)!.
    Po dd’acabai castiaus a s’ùrtimu fueddu: innoi sceti po nai ca ddoi funt 3 variàbilis: sa primu vocali (a/e/i), sa labiali (b ocrusiva/b fricativa/v labiodentali), s’ùrtima consonanti (ll/gli-lli). Cali iat a depi essi s’ùnicu standard, chi iat a depi arrapresentai totu is pronùntzias?

    Deu pensu ca est giai traballosu meda a ndi individuai duus sceti, chi arrapresentant is duas cambas mannas de su sardu (custus perou prus o mancu esistint giai, funt imperaus de assumancu 700 annus in poesia e prosa, funt connotus e apretziaus de totus, tenint gramàticas e ditzionàrius, e pruschetotu no ponint totu custus barrancus de currispundèntzia intra fonema e grafema).
    S’esempru de s’ingresu segundu mei, prus che a agiudai s’idea de una grafia po medas pronùntzias, inditat intamis sa grandu dificurtadi chi is pipius agatant po imparai a scriri, candu sa pronùntzia no tenit acàpiu strintu cun sa grafia: pratigamenti depint imparai a memòria sa grafia de dònnia fueddu. Deu creu chi, po una lìngua de minoria chi giai agatat barrancus a essi connota de is pipius e arricia in sètius scolàsticus de babus e mamas, s’iant a depi arrespramiai custus problemas a chini est imparendi, permitendu unu standard gràficu (e duncas de pronùntzia, chi mi parit chi dònnia lìngua depat tenni) chi abarrit bastanti acanta a sa pronùntzia de is logus.

  39. Caro Davide, quel riferimento all’Homo sapiens non era particolarmente simpatica.
    Lasciamo perdere-
    Ma fare un paragone tra inglese e sardo è come fare un paragone tra cinese e sardo. Innanzitutto l’inglese standard era e in parte è ancora la pronuncia della corte dei Windsor,il Queen’s english. La BBC parla così. Poi ci sono i dialetti, da quello popolare londinese a quello del nord Inghilterra e della Scozia e anche l’anglo irlandese, Se poi andiamo negli Stati Uniti, se sei abituato al British English, cominci ad aver problemi seri; in Nuova Zelanda poi non capisci un tubo. Ma tutti, salvo qualche differenza, scrivono alla stessa maniera e, se hanno un livello di istruzione medio-elevato, si capiscono perfettamente tra loro e con il resto del mondo. L’inglese ha origine in Inghilterra, l’inglese letterario e sociolinguisticamente elevato ha tuttora il modello londinese. L’unico paragone che si può fare è tra inglese standard e scots, ma lo scots non è altro che una varietà dialettale dell’inglese settentrionale.
    Le lingue non sono altro che dei dialetti con un esercito e una flotta armata.
    L’italiano non è altro che il fiorentino con esercito e flotta. A te sembra che il napoletano assomigli all’italiano? No, sono lingue diverse, assai più diverse che tra sardo settentrionale e meridionale. Ma il fiorentino si è imposto, in tempi molto lunghi e pacificamente su gran parte d’Italia
    Noi non abbiamo né esercito né flotta, non c’è una varietà più prestigiosa dell’altra né più geograficamente e linguisticamente intermedia. Oddio., ci sarebbe pure ma nessuno se ne interessa.

Leave a reply to Su bepiàrgiu Cancel reply