In Sardu est mellus.
Menegatti Pellegrina: sa mamma de babbu.
Po mei fiat unu de cussas facis in cussa fotografia becia e scoloría, chi mamma mia ndi bogát de su guardarrobba su merì de sa primu di de donniasantu e asuta nci poníat is candelitas arrubias de is mortus.
Si nci fiat morta s’annu chi seu nasciu deu. Non apu mai scipiu de ita.
E nci fiat su contu de sa paresi chi ddi fiat pigada.
Fiant arribbaus is carabbineris e ant dd’ant ligia su dispaciu: “Il soldato Bolognesi Sergio risulta disperso”.
In Russia, disperdiu in Russia.
“Issa est artziada a susu chentza de nai nudda e candu est torrada teníat sa buca totu trota.”
Issu dd’iat scrita: “Se non torno dalla Russia è colpa sua.”
Issa si fiat arrefudada de ddi fai sa domanda de esoneru: a is duus fradis prus mannus ddus iant giai arrichiamaus po sa leva e issu fiat potziu abarrai chentza de partiri.
Ma-custu est unu de cussus contus pagu crarus de Mamma-insaras ddi fiat tocau a partiri a su chi ddu sighiat: babbu miu.
Ma Sergio fiat abarrau in zona de Ferrara e Babbu fiat in Fertilia, trabballendi in sa sienda de sa famillia.
Mamma, candu fiat giovuna, contát de cussus contus unu pagu strambus, cosa chi a becia at torrau a contai in manera diversa meda.
Comenti-chi-siat, a s’acabbu a Babbu puru dd’ant arrichiamau, ma dd’at acabbada in Sardinnia e totu, fendi s’atendenti de su capitanu e ghiendi-ddu su calessu.
Babbu non fiat de arratza gherradora e su capitanu prus pagu ancora.
A pustis de s’otu de cabudanni, is Tedescus chi fiant in Sardinnia fiant tirendi faci a Corsica e sa compagnia de su capitanu nci dd’iant mandada a Gaddura a castiai comenti andát su traficu de is Tedescus arritirendi-si.
Una di, Babbu e su Capitanu fiant girendi setzius a calessu e si funt agataus a innantis de una scuadra de Tedescus postus de mitra. S’uficiali tedescu ddus at pigaus a tzerrius in italianu.
Ant pesau is bratzus deretu e is Tedescus ddus ant pigaus is armas e a pustis su capitanu a Babbu dd’at nau: “Bolognesi, non dire a nessuno che abbiamo consegnato le armi ai Tedeschi.”
Candu femu mannu, Mamma m’at contau ca Babbu si fiat cagau.
E dd’iat nada: “Non raccontarlo a nessuno.”
S’unicu dannu chi at tentu Babbu de sa gherra fiat unu noti chi ant intendiu sparendi e issu, spolincheddu comenti fiat, si nd’est scidau e nc’est bessíu currendi de sa tenda e nc’est cravau in una tupa de pirastru. Is trincus ddu funt abarraus totu sa fida.
Is “Bolognesi“ po mei fiant unu populu misteriosu, fatu a s’ in prus de mortus che ndi bessíant de su guardarrobba su noti de donniasantu cun is fotografias issoru scolorías e chi torrant a sparessi duas dis a pustis. Is “Bolognesi” biviant sceti in is contus arrinegaus de Mamma.
Issa non iat mai acetau de bivi in sa famillia “manna” de is Emilianus: sa famillia sienda.
Pellegrina Menegatti e Paolo, su fillu mannu, iant postu a una parti a su Mannu de domu, Antonio, Jaju, chi innantis de calai a Sardinnia fiat interramortus in Migliarino (FE).
E cumandánt jaja Pellegrina e “la Marcella”, sa mulleri de Paolo.
Mamma a cumbátiu e tragujau finta a candu nci dd’at fata a cumbinci a Babbu a bivi in una famillia “sarda”: maridu, mulleri e fillus issoru.
Totu in una, sa di innanti de Paschixedda, is “Bolognesi” funt arribbaus a bius.
A pustis de prus de dexi annus chi non si carculánt a pari.
E fiant Tziu Paolo, Floriano e Sergio, fradilis mius.
Po mei fiant martzianus: beníant de Fertilia, una fratzioni de S’Alighera, ma non fiant che nosu.
Non fueddánnt che nosu e non si bistíant che nosu.
Deu tenemu otu annus e femu acanta de scoberri una cosa chi m’iat a trumbullai: is “cappelletti”.
Is “Bolognesi” nd’iant portau unu salami grussu e modditzu, cosa fata in sa massería issoru de Fertilia. Deu mi castiamu a is becius mius. Fiant totu pigaus: “Cras feus is “cappelletti”!”
Apu agiudau deu puru a frunciri in cussa manera stramba sa pasta arreprena.
Ma, castiendi-dda, cussa cosa impastada e a colori de cinixu, mi fadíat unu pagu grisu.
E, candu femus prandendi, apu stentau a mi ponni in buca cussu buconi modditzu chi ndi bogát unu fragu aici diferenti de totu su chi emu papau fintzas a cussa di.
Ma su sabori, a s’imbessi, mi trumbullát: mi fadíat pensai a is cosas chi si faint candu is mannus non bint su chi faint is pipíus.
Is mannus naránt: “Funt propriu che is chi fadíat Jaja.”
E deu non ddu podemu crei ca cussa femina cun cussa faci trista e tosta fiat bona puru a ti donai totu cussu prexu.